(*)
In onze moderne maatschappij gaan we ervan uit dat elke burger en ondernemer in staat is om de voortdurende stroom van nieuwe regels en de bijbehorende wettelijke registraties te begrijpen en toe te passen. Helaas is dit een misvatting die een aanzienlijke groep mensen in de problemen brengt. Lage geletterdheid, digitale onbekwaamheid en een gebrek aan financiële geletterdheid vormen een reëel en urgent probleem dat niet alleen individuen treft, maar ook bredere maatschappelijke implicaties heeft.
Lage Geletterdheid, Digitale Onbekwaamheid en Financiële Geletterdheid: Een Overzicht
- Lage geletterdheid betekent dat mensen moeite hebben met lezen, schrijven en begrijpen van teksten die voor voor mensen vanzelfsprekend zijn. Er is een verschil tussen een bladzijde tekst lezen en een handleiding of een decreet kunnen begrijpen en implementeren.
- Digitale onbekwaamheid, of digibetisme, verwijst naar het gebrek aan vaardigheden om effectief gebruik te maken van digitale technologieën. Er zijn veel wettelijk verplichte “apps” die de ondernemer niet kan gebruiken. Facebook en Tiktok is iets heel anders dan een app van de overheid invullen en gebruiken.
- Financiële geletterdheid betreft de kennis en vaardigheden die nodig zijn om geïnformeerde en effectieve beslissingen te nemen over financiële middelen. Een tekort aan een van deze vaardigheden kan leiden tot ernstige problemen voor zowel individuen , ondernemers en hun sector in zijn geheel.
Gevolgen voor ondernemers met een Lage Geletterdheid, Digitale Onbekwaamheid en Gebrek aan Financiële Geletterdheid
1. Juridische en Administratieve Valkuilen: Burgers en ondernemers die moeite hebben met lezen en digitale technologieën kunnen de complexe taal en de procedures van nieuwe regelgeving niet volgen. Dit leidt tot fouten bij het invullen van formulieren of het missen van belangrijke deadlines, met mogelijk dure boetes tot gevolg.
2. Armoedeval: De financiële gevolgen van handhavingsboetes kunnen desastreus zijn. Voor mensen die het financieel al moeilijk hebben , kan een boete het verschil betekenen tussen financiële stabiliteit en een schuldenspiraal. Ondernemers kunnen door boetes en misverstanden hun bedrijf en gezin in gevaar zien komen.
3. Misbruik en Fraude: Mensen met een gebrek aan financiële geletterdheid zijn vatbaarder voor misbruik en fraude. Ze kunnen gemakkelijk worden misleid door oplichters of oneerlijke financiële praktijken, wat hun financiële situatie verder kan verslechteren.
4. Sociale Uitsluiting: Mensen die niet mee kunnen met de digitale vooruitgang voelen zich vaak buitengesloten van de samenleving. Dit kan leiden tot een verminderd gevoel van eigenwaarde en sociale isolatie. Voor ondernemers kan dit betekenen dat ze achterblijven in de digitale transformatie en hun concurrentiepositie verliezen.
Waarom Moet de Overheid Dit Serieus Nemen?
1. Gelijke Kansen Voor Iedereen Een van de kernwaarden van een rechtvaardige samenleving is gelijke kansen voor alle burgers en ondernemers. Wanneer een aanzienlijke groep mensen door lage geletterdheid, digitale onbekwaamheid en een gebrek aan financiële geletterdheid wordt uitgesloten, wordt deze waarde ondermijnd.
2. Maatschappelijke Kosten: De kosten van armoede en sociale uitsluiting zijn hoog. Deze problemen leiden tot verhoogde uitgaven voor sociale diensten, gezondheidszorg en justitie. Investeren in geletterdheids-, digitale vaardigheids- en financiële educatieprogramma’s kan op de lange termijn kostenbesparend zijn.
3. Vertrouwen in de Overheid: Burgers en ondernemers die zich overweldigd en gestraft voelen door een systeem dat ze niet begrijpen, verliezen vertrouwen in de overheid. Dit kan leiden tot een afname van burgerparticipatie en een toename van maatschappelijke onrust.
De Beperkte Impact van Overheidsoplossingen
Hoewel de overheid initiatieven en programma’s opzet om lage geletterdheid, digitale onbekwaamheid en een gebrek aan financiële geletterdheid aan te pakken, bereiken deze vaak niet de mensen die ze het hardst nodig hebben.
Vlaanderen heeft al jaren meer oplossingen dan problemen: Als je de sociale kaart erop naslaat, dan ontdek je dat er voor ieder probleem wel een regeling of een vzw is, die dit kan oplossen.
Maar de oplossingen geraken niet bij de burger, en de burger geraakt niet bij de oplossing.
Dit kan te wijten zijn aan:
1. Onbekendheid met Programma’s: Veel mensen en ondernemers die baat zouden hebben bij overheidsprogramma’s zijn zich niet bewust van hun bestaan, of weten niet hoe ze toegang moeten krijgen. Vraag 10 mensen of ze de sociale kaart kennen, en je weet al genoeg.
2. Complexiteit van Procedures: De aanmeldings- en deelnameprocedures voor deze programma’s kunnen te complex zijn voor degenen met beperkte lees- en digitale vaardigheden. Een grote voordeur heeft geen zin, als de drempel te hoog is om binnen te stappen.
3. Stigmatisering: Deelnemers kunnen zich schamen of gestigmatiseerd voelen, wat hen weerhoudt om hulp te zoeken. Durven vragen naar hulp is voor de meeste mensen nog steeds niet veilig.
Wat Kunnen Burgers en Ondernemers dan Doen als ze niet geholpen worden?
Om te voorkomen dat ze vastlopen in een web van regels, boetes en financiële valkuilen, is het belangrijk dat mensen zich bewust worden van hun eigen situatie en maatregelen nemen die hen helpen om met minder regelgeving en wettelijke registraties te maken te krijgen. Hier zijn enkele stappen die individuen en ondernemers kunnen overwegen:
1. Zoek Hulp in de Gemeenschap: Lokale gemeenschapscentra en vrijwilligersorganisaties bieden vaak gratis of goedkope hulp bij het leren van digitale vaardigheden en financiële educatie. Vakbonden en syndicale organisatie die het zich aantrekken, hebben een aangepast programma om die leden te helpen.
2. Vereenvoudig Uw Leven en Bedrijfsvoering: Probeer administratieve en financiële zaken zo eenvoudig mogelijk te houden. Dit kan zelfs betekenen dat u bepaalde diensten of producten vermijdt die veel papierwerk of digitale interactie vereisen.
Besef dat er een verschil is tussen een vakman en een ondernemer: Met vakmanschap alleen kan je al een goed leven opbouwen. Als je dit vak als zelfstandige wilt uitoefenen, komt er de taaklast van ondernemerschap bij: de bijkomende lasten zorgen er misschien voor dat je minder overhoudt en veel meer risico loopt of falen.
3. Vraag Om Ondersteuning: Schroom niet om vrienden, familieleden, buren of collega-ondernemers om hulp te vragen bij het begrijpen van brieven, het invullen van formulieren of het navigeren door digitale platforms. Verschiet echter niet dat veel collega’s het ook niet kunnen.
4. Volg Passende Financiële Opleidingen : Neem met je partner deel aan workshops of cursussen die financiële basisvaardigheden op een -voor jou- begrijpelijke wijze uitleggen. Dit kan helpen om misbruik te voorkomen en betere financiële beslissingen te nemen.
5. Informeer Uzelf Over Uw Rechten: Weet wat uw rechten zijn als burger of ondernemer en hoe u in beroep kunt gaan tegen onterecht opgelegde boetes. Besef echter dat de drempel voor beroep opnieuw hoog is en er beleidsmatig niets aan gedaan wordt om die toegang te vergemakkelijken.
6. Wees Proactief: Neem contact op met overheidsinstanties voordat deadlines verstrijken of problemen escaleren. Vroegtijdige communicatie kan vaak problemen voorkomen. Indien ze niet helpen, maak je best een dossier (met bewijzen) en kan je je politieke en syndicale vertegenwoordigers hierover inlichten.
Conclusie:
- Het erkennen en aanpakken van te lage geletterdheid, te beperkte digitale bekwaamheid en een gebrek aan financiële geletterdheid is cruciaal voor een inclusieve samenleving.
- Hoewel de overheid initiatieven onderneemt, blijkt dat deze vaak niet de mensen en ondernemers bereiken die ze het hardst nodig hebben.
- Door zelfbewustzijn en proactieve stappen kunnen individuen en ondernemers hun risico op juridische en administratieve valkuilen verminderen.
- Het is tijd dat zowel de overheid als de burgers en ondernemers samenwerken om deze kloof te overbruggen en ervoor te zorgen dat niemand onnodig wordt benadeeld door een gebrek aan basisvaardigheden.
(aanleiding: Vandaag kreeg een ondernemer weer een boete van 1500 euro omdat hij een appje verkeerd heeft ingevuld: ‘criminele fraude volgens de jagende handhaving’, maar een menselijke fout voor de eenvoudige mens-ondernemer, die gewoon zijn brood wil verdienen)
Maatschappelijke gevolgen
Veel mensen zijn gewoon niet meer in orde met fiscale, sociale en andere burgerplichten.
Sociale verzekeringen zijn bijna niet meer contacteerbaar zonder apps.
- Je moet al geluk hebben als je een telefoonnummer vindt.
- Het inbelpunt heeft wachttijden van 20-30 minuten. Het is dus niet evident als ondernemer of werknemer of tijdens je werk ‘even een inlichting’ te vragen.
- Het gebeurt regelmatig dat de lijn tegen het einde van deze wachttijd de lijn gewoon afgebroken wordt. Zo haalt ieder servicecenter zijn Service Agreement Level. (SLA)
- Bemiddelaars en commerciële dienstverleners hebben dikwijls wel een bereikbaar nummer, waar zij alleen terecht kunnen.
Het probleem is al jaren aan een stuk gemeld aan de overheid,
maar die reageert gewoon niet.
