Waarom contant geld essentieel blijft in crisistijden
De elektriciteitscrash in Spanje van gisteren heeft op pijnlijke wijze blootgelegd hoe afhankelijk we zijn geworden van digitale systemen. Door de uitval van stroom konden burgers geen betalingen doen met hun bankkaart of smartphone. Supermarkten, waterpunten en tankstations konden geen transacties meer verwerken. Zonder contant geld zat een deel van de bevolking letterlijk zonder eten en drinken. Anderen konden geen brandstof kopen voor hun vervoer en geraakten niet eens thuis.
Dit incident herinnert ons eraan waarom het belangrijk is om contant geld te behouden als betrouwbaar betaalmiddel, zeker nu de Europese Centrale Bank (ECB) de invoering van een digitale euro voorbereidt.
Waarom contant geld essentieel is in crisissen
- Onafhankelijk van technologie
➔ Geen elektriciteit, geen internet, geen werkende betaalterminals? Contant geld werkt altijd.
De Waalse Overheid is nu al dagen aan een stuk onbereikbaar wegens cybercrimialiteit. Als een overheid zich niet kan beschermen, hoe zouden zijn burgers zichzelf kunnen beschermen. - Toegankelijk voor iedereen
➔ Niet iedereen heeft een smartphone, bankrekening of digitale vaardigheden, zeker kwetsbare groepen (ouderen, daklozen, kleine kinderen).
Regelmatig verschijnen persberichten dat ouderen zijn opgelicht door onbekenden en zelfs bekenden, omdat ze zelf niet meer aan de bankapps geraken. - Bescherming van privacy
➔ Contante betalingen laten geen digitale sporen na. Burgers behouden de vrijheid om privéaankopen te doen zonder toezicht.
De Trumpadministratie bewijst wat er kan gebeuren met privé informatie en hoe burgers hierdoor kunnen uitgesloten of zelfs opgesloten worden. - Vertrouwen en crisisweerbaarheid
➔ In tijden van crisis of sociale onrust werkt tastbaar geld geruststellend: mensen voelen zich zekerder met een fysieke betaaloptie op zak.
Wat heb je aan een groot digitaal spaarvolume, als je je geld niet kan afhalen of gebruiken. - Functionerend alternatief bij cyberaanvallen
➔ Als digitale betaalnetwerken platgaan door hacking of sabotage, blijft contant geld een levenslijn voor handel en bevoorrading. - Economische continuïteit
➔ Lokale economieën kunnen blijven draaien, ook zonder toegang tot nationale of internationale digitale systemen. - Beperking van systeemrisico’s
➔ Een puur digitaal betalingssysteem vergroot de impact van storingen, fouten of politieke ingrepen in één centraal systeem.
Waarom de overheid voorzichtig moet zijn met de digitale euro
De Europese Centrale Bank werkt aan een digitale euro als aanvulling op cash, niet als vervanging. Toch waarschuwen experts voor de volgende risico’s:
- Digitale exclusie: Niet iedereen kan of wil overstappen naar digitale systemen.
- Controle en toezicht: Digitale valuta maken het makkelijk om het gedrag van burgers te monitoren.
- Kwetsbaarheid voor machtsmisbruik: In een autoritaire context kan toegang tot digitale geldsystemen worden beperkt.
- Beperkte autonomie: Burgers zouden hun betaalgedrag moeten kunnen kiezen, niet verplicht worden.
- Risico op technologische storingen: Blackouts, storingen en cyberaanvallen kunnen de hele economie verlammen.
Belangrijke bron over de digitale euro:
- ECB-project Digitale Euro: https://www.ecb.europa.eu/paym/digital_euro/html/index.nl.html
Belangrijke bron over het belang van contant geld:
- Europese Commissie – Contant geld als wettig betaalmiddel: https://ec.europa.eu/info/publications/cash-legal-tender-status-factsheet_nl
Voorstel voor beleid: behoud van contant geld als kernvoorziening
Overheden kunnen verstandig handelen door:
- Wettelijk te verankeren dat contant geld altijd moet worden aanvaard voor basisbehoeften.
- Minimumniveaus van cashdistributie te verplichten, zoals voldoende bankautomaten en postpunten.
- Crisisprotocollen te ontwikkelen waarbij banken verplicht zijn om snel cash uit te betalen bij grootschalige digitale uitval.
- Publiekscampagnes te voeren over het belang van een kleine cashreserve thuis.
Stakeholderanalyse
Belanghebbenden die contant geld willen behouden:
- Ouderen en minder digitaal vaardigen
- Landelijke gebieden zonder stabiele internetverbinding
- Kleine handelaars en zelfstandigen
- Humanitaire hulporganisaties
- Privacy- en burgerrechtenorganisaties
Belanghebbenden die volledige digitalisering ondersteunen:
- Grote banken en fintechbedrijven (minder kosten, meer data)
- Overheden (makkelijkere fiscale controle)
- Urban tech-ecosystemen (bijv. smart cities)
“Uw vrijheid en zekerheid hangen af van de keuze om contant geld toegankelijk te houden. Geen enkele technologie is 100% veilig. Zorg dat u altijd een alternatief hebt.”
