“Het is onverantwoord om te starten zonder je cijfers te kennen.”
Dat is wat elke financieel adviseur zal zeggen. En terecht. Geen zicht hebben op je eigen vermogen, cashflow, terugbetaalcapaciteit of een stresstest: dat maakt je kwetsbaar. Voor jezelf, je gezin, je medewerkers en je omgeving. En toch… starten elke dag honderden ondernemers, ook in landbouw en voeding, zonder sluitende cijfers. Nog geen 3000 landbouwondernemers hebben een bedrijfseconomische boekhouding. Waarom?
Een transitie is nooit sluitend te becijferen omdat er bij iedere stap veel onvoorziene kosten bijkomen.
Wie een bestaand bedrijf voortzet of een nieuw concept ontwikkelt, zit in een transitie, niet in een status quo. En net daar zit de paradox: transitieprojecten laten zich zelden vooraf sluitend doorrekenen. De cijfers van vandaag zeggen weinig over de opbrengsten van morgen.
Moest elk project van bij de start financieel waterdicht zijn, dan zou iedereen instappen. En dan volgt wat in elke sector funest is: overaanbod, prijserosie en een kelderende markt. Innovatie veronderstelt risico. Dat weten ondernemers, en dat voelen ze ook. Daarom kiezen ze vaak niet vanuit cijfers, maar vanuit passie, inzet en de hoop op onderscheidend vermogen.
Leveranciers, adviseurs en partners spelen hier handig op in met de boodschap: “Als jij ervoor gaat, komt het wel goed.”
Een ondernemer heeft geen financieel plan, maar een hele stoet adviseurs nodig
Wie vandaag een landbouw- of KMO-project start, ontdekt al snel dat er meer nodig is dan een goed idee en een bankrekening. Een vergunningstraject vereist een omgevingsadviseur. Een investering vereist kredietbegeleiding. Wie subsidies zoekt, moet een weg vinden in complexe procedures. En wie de juiste juridische en fiscale structuur wil opzetten, zoekt fiscale expertise. Vaak komt pas op het einde een bedrijfseconomisch adviseur in beeld, die met een SWOT- en rendabiliteitsanalyse de risico’s op tafel legt.
Alle voorgaande adviseurs (vaak betalend) hebben dan al hun zegje gedaan. De investeerder voelt druk om door te zetten, en de kans dat hij/zij op dat moment nog fundamenteel terugkrabbelt is klein. De beslissing is niet altijd meer rationeel – ze is vaak momentum-gedreven.
De meerderheid slaagt… maar tegen welke prijs?
In de praktijk haalt de meerderheid van de projecten op termijn wel een vorm van “succes”. Maar achter die cijfers schuilt een realiteit die zelden in jaarrekeningen of nieuwsbrieven verschijnt: opofferingen in gezin, relatie, gezondheid, of mentale draagkracht. Veel ondernemers zijn pas succesvol omdat ze zich kapot werken. En dat is zelden duurzaam.
Niemand wil horen: ‘Het plan was goed, maar die ondernemer was niet geschikt om het rond te krijgen’.
Het mag dan ook niet verwonderen dat er in het werkveld een groeiend gevoel is dat veel wordt ondernomen met te weinig financieel inzicht. Niet uit onwil, maar omdat er zelden ruimte is om éérst rustig, objectief en financieel-technisch te reflecteren, zonder druk.
Ethisch kan je je daar vragen bij stellen, maar wie daar overstapt, loopt weg met de centen.
Waarom preken over ‘meer financieel inzicht’ niet werkt
Voor de cijfernerds onder ons – en ik reken mezelf daar graag bij – is dit frustrerend. Je ziet ondernemers vertrekken zonder kompas, en je wil waarschuwen. Maar prediken helpt niet. Want wie waarschuwt voor risico, wordt vaak ervaren als een rem. En wie op tijd zou kunnen bijsturen, krijgt pas toegang nadat de trein al rijdt.
Daarom is het tijd voor meer begrip en minder oordeel. Ondernemers nemen nu eenmaal risico omdat ze moeten of ze dit zo willen, omdat hun context dat vraagt. Omdat wachten op zekerheid geen optie is. Als de ‘window of opportunity’ openstaat, moet je erin vliegen. En omdat niemand exact weet wat over X jaar de inflatie of marges zullen zijn.
Besluit
Ondernemen zonder cijfers is risicovol – dat blijft waar. Maar het is belangrijk om te begrijpen waarom het zo gebeurt. Niet elke keuze is rationeel, maar dat betekent niet dat ze dom is. Wie vandaag onderneemt, zoekt zijn weg tussen regelgeving, druk, passie en hoop.
Laten we ondernemers niet afrekenen op wat ze (nog) niet weten, maar hen opvangen met advies zodra ze er klaar voor zijn. Want echte financiële begeleiding begint niet bij het spreadsheet, maar bij het juiste moment.
Bedrijven in nood kunnen terecht bij hulporganisaties, gesubsidieerd door de overheid.
Wil je zelf wel meer weten?
Welke problemen kan je hiermee voorkomen?
-
Laattijdige detectie van liquiditeitsproblemen of wanbetaling.
-
Onrealistische investeringsplannen en overmatige schuld.
-
Moeilijke gesprekken met banken, leveranciers en investeerders.
-
Slechte voorbereiding op crisissituaties (zoals COVID of stijgende rentevoeten).
-
Lage kredietwaardigheidsscore of negatieve evaluatie bij subsidies.
