Je kan de natuurlijke grondstof Zeoliet gebruiken om je licence to produce te behouden.
Zeolieten zijn een groep aluminosilicaatmineralen met een specifieke kristalstructuur.
Deze mineralen bestaan uit een driedimensionaal raamwerk van aluminium, silicium en zuurstof-atomen, waarin zich holtes bevinden die watermoleculen en andere positief geladen ionen kunnen vasthouden. De term “zeoliet” is afgeleid van de Griekse woorden ‘zeo’ (kokend) en ‘lithos’ (steen), wat verwijst naar het feit dat zeolieten water afscheiden wanneer ze verhit worden.
Belangrijke kenmerken van zeolieten zijn onder meer:
- Ionenuitwisseling: Zeolieten hebben de eigenschap om positief geladen ionen in hun structuur te binden en deze uit te wisselen met andere ionen in hun omgeving. Dit maakt ze geschikt voor ionenuitwisselingstoepassingen, zoals waterverzachting.
- Selectieve opname: Zeolieten kunnen bepaalde moleculen selectief absorberen en vasthouden, afhankelijk van de grootte en de lading van de moleculen. Dit maakt ze nuttig in toepassingen zoals gasopslag en katalyse.
- Katalytische eigenschappen: Sommige zeolieten fungeren als katalysatoren vanwege hun poreuze structuur. Ze worden gebruikt in chemische processen om reacties te versnellen.
- Diverse toepassingen: Zeolieten worden gebruikt in verschillende industrieën, waaronder waterzuivering, luchtontvochtiging, petrochemie, en als meststoffen in de landbouw.
Let op: Er zijn verschillende soorten Zeoliet.
Het zeoliet dat het meest bekend staat om zijn affiniteit voor ammoniumionen is clinoptiloliet. Clinoptiloliet heeft een specifieke kristalstructuur en oppervlaktechemie die het geschikt maakt voor het binden en uitwisselen van ammoniumionen. Het wordt vaak gebruikt in waterzuiveringsprocessen om ammonium te verwijderen.
Het chemische proces waarbij ammoniumionen worden uitgewisseld voor andere positief geladen ionen in het zeoliet staat bekend als ionenuitwisseling. In het geval van clinoptiloliet worden vaak natriumionen uitgewisseld voor ammoniumionen. Deze eigenschap maakt clinoptiloliet nuttig in toepassingen zoals het zuiveren van water en bodemverbetering.
Houd er rekening mee dat het effect en de efficiëntie van zeolieten kunnen variëren op basis van verschillende factoren, waaronder de specifieke omstandigheden en de samenstelling van het medium waarin ze worden toegepast.
Clinoptiloliet (zeoliet) heeft op verschillende niveau’s grote voordelen om je licence to produce te kunnen houden:
- Beter gezondheid van dieren en betere voederconversie => meer opbrengst voor de veehouder
- Minder ammoniak in de stal => stikstofreductie opgelegd door Stikstofdecreet Vlaanderen
- Minder stikstofuitspoeling in milieu => beter afgestemd op doelen van MAP7
- Beter bodemleven door ontgifting van de grond door binding van ammonium => biodiversiteitsdoel in GLB
1. Betere gezondheid van de veestapel en dierenwelzijn.
Clinoptiloliet wordt gebruikt in diervoeder om verschillende redenen, voornamelijk vanwege zijn gunstige eigenschappen voor de gezondheid en het welzijn van dieren. Hier zijn enkele redenen waarom zeoliet wordt toegevoegd aan diervoeder:
- Toxinewerende eigenschappen: Clinoptiloliet hebben het vermogen om toxines en ongewenste stoffen te binden en vast te houden. In diervoeder kan zeoliet helpen bij het verminderen van de opname van schadelijke stoffen, zoals mycotoxinen, die aanwezig kunnen zijn in granen en andere ingrediënten. Praktijkboeren die het gebruiken, melden een positief effect op de werking van de lever, die normaal als orgaan zorgt voor o.a. de ontgifting van het lichaam: dit is zeer belangrijk bij hoogproductieve dieren.
- Verbetering van de spijsvertering: Clinoptiloliet kunnen de spijsvertering bevorderen door de absorptie van voedingsstoffen te verbeteren. Ze helpen mogelijk ook bij het verminderen van diarree en andere spijsverteringsproblemen bij dieren.
- Bevordering van de darmgezondheid: Door het absorberen van schadelijke stoffen en het bevorderen van een gezonde darmomgeving, kan Clinoptiloliet bijdragen aan een betere darmgezondheid bij dieren. Dit kan op zijn beurt het immuunsysteem van de dieren versterken.
- Vochtabsorptie: Clinoptiloliet hebben een hoge vochtabsorberende capaciteit, waardoor ze kunnen helpen bij het beheersen van vochtigheid in diervoeder. Dit kan de houdbaarheid van het voer verbeteren en de groei van schimmels en bacteriën verminderen.
- Verbetering van de voerefficiëntie: Door de absorptie van overtollig vocht en het binden van ongewenste stoffen kan clinoptiloliet bijdragen aan een efficiënter gebruik van het voer, wat voordelig is voor de groei en gezondheid van de dieren.
Het gebruik van zeoliet (Clinoptiloliet) in diervoeder is een praktijk die gericht is op het optimaliseren van de voeding en het handhaven van de gezondheid van de dieren, wat uiteindelijk de prestaties en productiviteit bevordert.
In het buitenland zijn er zeoliet preparaten, die verkocht worden als voedingsadditieven voor de mens: dit is in België blijkbaar verboden.
Referentie:
- Caspary, W. F. (1992). Physiology and pathophysiology of intestinal absorption. The American Journal of Clinical Nutrition, 55(1), 299S-308S. doi:10.1093/ajcn/55.1.299s
- Zeoliet wordt al jaren beschreven als een natuurlijk product dat past in de veevoeding.
Reglementaire bepalingen : Clinoptiloliet (1g568) is een additief voor diervoeding overeenkomstig de Europese Verordening (EG) nr. 889/2008 inzake biologische landbouw. Enkel clinoptinoliet van sedimentaire oorsprong is toegelaten.
Let op: er bestaat ook chemisch gesynthetiseerde zeoliet: dit is verboden.
Volgens sommige bronnen: dosering
- Melkkoeien: 150 tot 200g/dier/dag => kost 16 euro/koe/jaar
- Vleesvee: 100g/dier/dag => koste 10.8euro/rund/jaar
- Kalveren: maximaal 100g/dier/dag
- Mestvarkens: 5 tot 10kg/ton voer => kost 1.5 -3 euro per ton, dat voor 300 euro per ton verkocht kan worden
- Kippen, vleeskalkoenen: 7 kg/ton voer => kost 2 euro per ton, dat voor 300 euro per ton verkocht kan worden
- Paarden: 10g/dag/dier
- Ooien/geiten: 15 tot 20g/dier/dag => kost 1.6 euro/geit/jaar
Het bijmenden van zo’n lage doseringen ‘klei’ in het rantsoen is voor klassieke wetenschappers meestal ongelooflijk, maar een gelijkaardige toepassing is wél algemeen aanvaard.
In de veevoederindustrie wordt het kleimineraal Bentoniet wel al meer gebruikt in de formules voor varkens en pluimvee.
Bentoniet wordt soms gebruikt als additief in varkensvoeder. Hier zijn enkele mogelijke voordelen en overwegingen:
- Verbetering van de darmgezondheid: Bentoniet staat bekend om zijn absorberende eigenschappen. Het kan helpen bij het binden van toxines in de darmen, waardoor de algemene darmgezondheid van varkens verbetert.
- Mycotoxinebinding: Bentoniet kan mycotoxinen in het voer binden, wat gunstig kan zijn om het risico op mycotoxinevergiftiging bij varkens te verminderen.
- Verbeterde voerefficiëntie: Door de absorberende eigenschappen kan bentoniet helpen bij het verminderen van vocht in de ontlasting, waardoor de voerconversie verbetert.
- Verminderde diarree: Het toevoegen van bentoniet kan mogelijk helpen bij het verminderen van diarree bij varkens, wat een veelvoorkomend probleem kan zijn.
2. Beter stalklimaat door stikstof-emissie-reductie
Clinoptiloliet (Zeoliet) kan dienen als stikstofbinder in stallen om de stikstofemissie te beperken vanwege zijn ionenwisselende eigenschappen en zijn vermogen om ammoniak (NH3) te absorberen. Hier is een toelichting op hoe zeoliet dit effectief kan doen:
- Ionenwisseling: Clinoptiloliet hebben een unieke kristalstructuur met microporiën die ionen kunnen uitwisselen. In het geval van stikstofbinder worden ammoniumionen (NH4+) uit de mest omgezet in natriumionen (Na+) of andere positief geladen ionen. Dit proces staat bekend als ionenwisseling.
- Absorptie van ammoniak: Ammoniak (NH3) is een gas dat vrijkomt uit mest en urine in stallen. Clinoptiloliet hebben de capaciteit om ammoniak te absorberen door het te binden aan hun oppervlak. Hierdoor wordt de verspreiding van ammoniak in de lucht verminderd.
- Vermindering van geurhinder: Naast het verminderen van stikstofemissie draagt het absorberen van ammoniak door clinoptiloliet ook bij aan het verminderen van onaangename geuren in de stalomgeving, wat zowel gunstig is voor de dieren als voor de arbeidsomstandigheden van het personeel.
- Verbetering van de mestkwaliteit: Het gebruik van zeoliet als stikstofbinder kan de mestkwaliteit verbeteren door de concentratie van ammoniumstikstof te verminderen. Dit heeft positieve effecten op de samenstelling van mest die later als meststof wordt gebruikt.
- Milieubescherming: Beperking van stikstofemissie is van belang vanuit milieuoogpunt. Het kan bijdragen aan het verminderen van luchtvervuiling en het voorkomen van stikstofneerslag, wat schadelijk kan zijn voor bodem- en waterkwaliteit.
Het gebruik van Clinoptiloliet (zeoliet) als stikstofbinder in stallen is een praktische benadering om de negatieve impact van stikstofemissie te verminderen, wat zowel economische voordelen voor de boer als milieuvoordelen met zich meebrengt.
Referenties:
- Sommer, S. G., & Hutchings, N. J. (2001). Ammonia emission from field applied manure and its reduction – invited paper. European Journal of Agronomy, 15(1), 1-15.
Toepassingen:
- Burger gebruikt deze zeolietkorrels als kattenbakvulling: het neemt snel urine op en voorkomt geurtjes door ammoniakbinding.
- Hobbykwekers gebruiken het om legnesten, volières en kooien van vogels droog te houden en geven aan dat de vogels gezonder zijn. “Zeoliet absorbeert ammoniak als niets anders”.
- Paardenhouders kopen het om het strooisel in de boxen te verbeteren.
- Ilvo stelde vast dat de stikstofemissie met 47% daalde in proefopstelling.
- Zeoliet terug in de kijker als PAS-techniek
- Sommige varkenshouders en melkveehouders strooien al jaren zeoliet over de stalroosters om de ammoniakemissie te verminderen:
gezonder stalklimaat > gezondere vee > minder gezondheidskosten
Quick win voor PAS-decreet?
In PAS-decreet krijgen alle rundveehouders een doelstelling om de stikstofemissie met 5% te doen dalen tegen eind 2025.
Voor de runderen op stromest is er tot op heden nog geen PAS-maatregel erkend.
Het wetenschappelijk onderzoek kan nog jaren duren.
Voorlopige resultaten geven een reductie van 47% emissie. Dit moet nog door meerdere partijen verder onderzocht worden.
Het valt wel te verwachten dat de resultaten nooit zo erg kunnen verminderen, dat er geen 5% emissiedaling overblijft.
Mogelijk kan het gebruik van Zeoliet dan ook al voorlopig erkend worden als PAS-maatregel, die minstens 5% reductie geeft.
Hiermee hebben dan alle rundveehouders met runderen op stro al een haalbare oplossing tegen eind 2025.
De andere voordelen krijgen ze er tegelijk bij.
3. Minder stikstofverliezen in het milieu
Het gebruik van zeoliet om de stikstofuitspoeling uit grasland en akkers te beperken, kan worden verklaard door de eigenschappen van zeoliet, met name zijn vermogen om stikstof te absorberen en vast te houden. Hier is een uitleg met referenties:
- Absorptie van ammoniumstikstof: Zeolieten hebben ionenwisselende eigenschappen, waardoor ze ammoniumionen (NH4+) kunnen absorberen en vasthouden. Ammoniumstikstof is een van de belangrijkste vormen van stikstof in mest en kunstmest.
- Vermindering van stikstofuitspoeling: Door zeoliet aan grasland of akkers toe te voegen, kan het helpen voorkomen dat ammoniumstikstof uitspoelt naar het grondwater. Het zeoliet fungeert als een buffer door stikstof vast te houden en langzaam vrij te geven aan de bodem, waardoor de beschikbaarheid voor uitspoeling wordt verminderd.
- Verbetering van de mestkwaliteit: Het gebruik van zeoliet in combinatie met mest kan de concentratie van ammoniumstikstof in de mest verminderen. Dit kan leiden tot een betere mestkwaliteit en een lagere kans op stikstofuitspoeling.
- Onderzoek en veldstudies: Er zijn verschillende onderzoeken en veldstudies die de effectiviteit van zeoliet in het verminderen van stikstofuitspoeling hebben onderzocht. Deze studies kunnen specifieke resultaten en conclusies bieden over de toepassing van zeoliet op grasland en akkers.
Een specifieke referentie kan zijn:
- Chantigny, M. H., Angers, D. A., & Rochette, P. (2001). Zeolite decreases ammonium nitrogen and orthophosphate losses in surface runoff from a manured and slurry-injected soil. Journal of Environmental Quality, 30(2), 526-534.
Deze studie onderzoekt het effect van zeoliet op vermindering van ammoniumstikstofverlies in oppervlakteafvoer van bemeste bodems.
Links :
- Zeoliet als mogelijke oplossing voor de nitraatuitspoeling uit landbouwgronden
- Sommige bronnen schrijven over 400 kg zeoliet/ ha of 100 euro/ha.
4. Beter bodemleven door gezonder bodemmilieu en ondergrondse biodiversiteit.
Planten leven bij de gratie van het bodemleven (bacteriën en schimmels) rond hun wortelen.
Door de uitwisseling van voedingstoffen tussen de plantwortels en de bodemschimmels kunnen ze mekaar versterken.
Wanneer planten goed bedoeld worden bemest met stikstof in de vorm van ammonium, kan het bodemleven verstoord geraken. Bovendien bevatten kunstmeststoffen veel zouten, die de planten gevoeliger maken voor droogte.
Door toepassing van Clinoptiloliet (zeoliet klei) wordt ammonium geabsorbeerd, zodat het evenwicht kan hersteld worden.
De plant is niet meer verslaafd aan kunstmatige stikstof, maar kan weer voedingstoffen halen uit het natuurlijk bionoom in de bodem.
In de natuur zijn mycorrhiza’s op de meest plantensoorten aanwezig. Met mycorrhiza bedoelen we een samenlevingsvorm tussen bepaalde wortelschimmels en plantenwortels. De plant geeft energie aan de schimmel en de schimmel stelt voedingsstoffen uit de grond ter beschikking aan de plant.
Gezondere bodem => gezonder voeder => gezondere dieren => gezondere mest => gezondere bodem
Wil je zelf aan de slag?
Met een projectsubsidie, kan je zelf je onderzoek helpen financieren.
- Europese onderzoeks- en innovatiesteun: Horizon Europe
- VLIF Opstart van of omschakeling naar een toekomstgerichte duurzame ondernemingsstrategie op een landbouwbedrijf
- VLIF Niet-productieve investeringen voor milieu- en klimaatdoelen
Er zijn al andere projectsubsidies over Zeoliet goedgekeurd.